Model Phillipsa ROI – jak zmierzyć opłacalność szkoleń?

Szkolenia pracowników to jedna z najważniejszych inwestycji rozwojowych w organizacji. Jednak w wielu firmach nadal pojawia się pytanie: „czy to się opłaca?”. Aby na nie odpowiedzieć, stworzono Model Phillipsa ROI, który rozszerza klasyczny Model Kirkpatricka o piąty poziom – pomiar zwrotu z inwestycji.

Podstawy Modelu Phillipsa ROI

Jack J. Phillips, amerykański badacz i praktyk zarządzania zasobami ludzkimi, w latach 90. XX wieku zaproponował modyfikację popularnego modelu Kirkpatricka. Oprócz czterech poziomów (reakcja, nauka, zachowanie, rezultaty), dodał piąty – ROI, który pozwala obliczyć, czy szkolenie było opłacalne z perspektywy finansowej.

Pięć poziomów oceny według Phillipsa

  1. Reakcja uczestników – mierzy zadowolenie i satysfakcję z udziału w szkoleniu.

  2. Nauka – sprawdza, co uczestnicy przyswoili i jakie nowe kompetencje zdobyli.

  3. Zachowanie – ocenia, czy wiedza i umiejętności są stosowane w codziennej pracy.

  4. Rezultaty biznesowe – bada, jakie efekty szkolenie przyniosło dla organizacji (np. wzrost sprzedaży, poprawa jakości, redukcja kosztów).

  5. ROI (Return on Investment) – oblicza stosunek korzyści finansowych wynikających ze szkolenia do jego kosztów.

Zalety Modelu Phillipsa

  • Twarde dane – umożliwia przedstawienie zarządowi jasnych, liczbowych dowodów na opłacalność szkoleń.

  • Wiarygodność – wzmacnia pozycję działu HR i L&D w organizacji, bo decyzje są oparte na faktach.

  • Kompleksowość – uwzględnia zarówno aspekty jakościowe (reakcja, nauka, zachowanie), jak i finansowe (ROI).

Wyzwania i ograniczenia

  • Trudność w wycenie „miękkich” efektów, takich jak wzrost motywacji czy poprawa komunikacji.

  • Czasochłonność – wymaga zbierania danych nie tylko tuż po szkoleniu, ale także w dłuższej perspektywie.

  • Konieczność oddzielenia wpływu szkolenia od innych czynników (np. zmian w strategii, warunków rynkowych).

Zastosowanie w praktyce

Model Phillipsa ROI szczególnie dobrze sprawdza się przy kosztownych projektach rozwojowych, programach strategicznych oraz szkoleniach dla kadry menedżerskiej, gdzie zarząd oczekuje jednoznacznego uzasadnienia budżetu.

Firmy oferujące szkolenia dla biznesu coraz częściej wprowadzają elementy pomiaru ROI do swojej oferty, aby klienci mogli sprawdzić faktyczną wartość inwestycji. Przykładowo, w ramach szkoleń dla firm warto upewnić się, czy dostawca przewiduje metody badania rezultatów i zwrotu z inwestycji.

Podsumowanie

Model Phillipsa ROI to narzędzie, które idzie o krok dalej niż klasyczny model Kirkpatricka. Dzięki niemu można nie tylko ocenić poziom satysfakcji czy przyrost wiedzy, ale też policzyć realny zwrot finansowy ze szkoleń. To podejście pozwala traktować szkolenia nie jako koszt, lecz jako inwestycję o wymiernym znaczeniu dla biznesu.